Ta strona używa ciasteczek (cookies), dzięki którym nasz serwis może działać lepiej. Dowiedz się więcejRozumiem

CIEKAWOSTKA MIESIĄCA - kwiecień 2021

Wielkanoc

WIELKI PIĄTEK
W Wielki Piątek mieszkańcy wsi  babiogórskich zachowywali podobnie jak w wielu innych regionach, surowy post; często wogóle powstrzymywali się od jedzenia. Nie pracowano w polu i nie podejmowano żadnych, poza koniecznymi prac gospodarskich. W tradycji ludowej dzień ten, jako magiczną granicę czasu, uważano za szczególnie sprzyjający działaniu złych mocy, zwłaszcza czarownic, oraz za ważny moment w magicznych zabiegach zabezpieczających przed czarami. Pilnowano więc stajni, żeby nie dostała sie do niej czarownica, sprawdzano wszystkie zakamarki w zagrodzie, czy nie podrzuciła gdzieś czarów, zwłaszcza sierści z bydła, co powodowało utratę mleka u krów. Gospodynie przed świtem robiły masło, przechowywane do następnej Wielkanocy jako lecznicza maść dla bydła. Obmywały też wodą przyniesioną z potoku krowy, by dawały dużo mleka. Po południu kobiety wyrzucały post, którego symbolem był popiół rozsypywany po polu, i tłukły garnek, w którym go przyniosły. Chłopcy rozbijali garnek z żurem, co miało oznaczać koniec postnego jedzenia. Bacowie w nocy nago odwiedzali cmentarz, by zabrać drzazgi z trumny, ziemię z mogiły, ułamki kości itp., używane potem do zabiegów magicznych podczas wypasu w górach.

WIELKA SOBOTA
Był to dzień ostatnich przygotowań do Wielkanocy. Gospodynie szykowały tradycyjne potrawy i niosły je do poświęcenia w kościele w koszykach ubranych niekiedy  mirtem lub barwinkiem, w opałce lub po prostu w lnianej płachcie. Na babiogórskie święcone składały się: pieczywo, kawałek gotowanego mięsa, wędliny, słodkie ciasto (głównie kołacze), chrzan, sól, baranek wykonany z ciasta lub cukru, a w odległej przeszłości z masła czy owczego sera, małe oscypki, suszony krowi ser, masło, często uformowane w ozdobnych foremkach, woda w butelce, oraz barwione jajka. We wsiach podbabiogórskich były one jednokolorowe, barwione w cebuli lub w innych barwnikach roślinnych. Zamożni gospodarze święcili też kiełbasę, czasem kawałek boczku lub słoniny.

WIELKANOC
Podobnie jak Boże Narodzenie, było to święto rodzinne; nikogo nie odwiedzano; dzień wypełniało pójście do kościoła, odpoczynek, wszystkie czynności domowe i gospodarcze ograniczano wyłącznie do niezbędnych. Na rezurekcję szli wszyscy, zabierano ze sobą nawet niemowlęta, gdyż istniało przekonanie, że kto w Wielkanoc nie będzie na mszy, ten przez cały rok będzie chorował. W czasie procesji rezurekcyjnej jej uczestnicy pilnowali kobiet, żeby wszystkie obeszły trzy razy kościół, istniało bowiem przekonanie, że czarownica, aby mieć moc czarowania, nie może go obejść więcej niż raz. Po powrocie z kościoła zasiadano do świątecznego śniadania; podobnie jak opłatkiem w czasie wigilii dzielono się jajkiem, składając sobie życzenia. Jedzenie święconego rozpoczynało się od chrzanu, którym częstowano się kolejno po starszeństwie: najpierw gospodarz i gospodyni, następnie dzieci.
Wielkanoc była też dniem wróżb. Dziewczęta po świątecznym obiedzie rzucały psom kości: której kość pies porwał jako pierwszej, ta pierwsza z obecnych miała wyjść za mąż.

PONIEDZIAŁEK WIELKANOCNY
Tego dnia wcześnie rano kawalerowie przychodzili do domów, w których były panny na wydaniu i oblewli je wodą. Oblewnie trwało potem przez cały dzień: dziewczęta kryły się, gdyż złapana pannę często wrzucano do wody albo wsadzano do koryta przy studni i tak pławiono, nie poprzestając na zlaniu wodą z wiadra. Im więcej chłopców oblało dziewczynę, tym miała większe powodzenie.
O świcie domy odwiedzali chłopcy z dużymi kijami w ręku, uderzali nimi o podłogę i recytowali:
Przyśli my tu po śmiguście,
Jono nas tu nie łopuście!

Następnie składali życzenia pomyślności i szczęścia. Jeden z kijów ofiarowywali gospodarzowi; wiosną wypędzano nim potem pierwszy raz bydło na paszę. Otrzymywali za to jajka, placki, pieniądze.

Dziedzictwo kulturowe Podbabiogórza. Tradycje i folklor, 2012.

Elektroniczny Rejestr Kapliczek

FACEBOOK

KLAUZULA INFORMACYJNA

Klauzula informacyjna RODO