Zbiory cyfrowego muzeum
Przeglądaj
Historia objektu
Data: 05.12.2012 r.

Początki Parafii suskiej wiążą się z osobą Piotra Komorowskiego, właściciela Suchej w 1. poł. XVII wieku i twórcy „dominium”, którego centrum stanowił zamek. Wcześniej Sucha należała do ogromnej parafii w Mucharzu, a od 1530 roku do parafii w Zembrzycach. Piotr Komorowski w latach 1613-1614 dokonał fundacji pierwszego kościoła, co miało bezpośredni związek z cudownym uzdrowieniem z choroby oczu, którego doznał za wstawiennictwem Św. Stanisława Sołtysa zwanego Kazimierczykiem, kanonika regularnego laterańskiego, pochowanego w Kościele Bożego Ciała na krakowskim Kazimierzu. Dziesięć lat później, 12 grudnia 1624 roku kościół został konsekrowany przez biskupa sufragana krakowskiego Tomasza Oborskiego. Do obsługi nowo utworzonej Parafii, Komorowski sprowadził do Suchej kanoników regularnych laterańskich z kościoła Bożego Ciała na Kazimierzu, którzy przez następne 150 lat z górą sprawowali nad nią pieczę.


Piotr Komorowski herrbu korczak Fundator Parafii Suskiej.ok. 1630 r., autornieznany. Zbiory Kanoników Regularnych Lateraneńskich . Kościół pod wezw. Bożego Ciała w Krakowie

Po I rozbiorze Polski, gdy Sucha weszła w skład zaboru austriackiego, wskutek reform przeprowadzanych przez ówczesnego cesarza Józefa II w 1782 roku, klasztor suski uległ kasacie. Od tej pory Parafią suską zarządzają kapłani diecezjalni. Z biegiem lat, w miarę stałego wzrostu ludności Suchej i jej najbliższej okolicy, coraz bardziej dawała się odczuć konieczność budowy nowego, większego kościoła. Doszło do tego ostatecznie w latach 1895 -1907. Nowa świątynia, zaprojektowana przez wybitnego polskiego architekta Teodora Talowskiego, została wzniesiona ze środków, ufundowanych przez Annę hr. Branicką i jej syna Władysława Michała, przy znaczącej pomocy mieszkańców miasta, a szczególnie suskich kolejarzy. Kościół oddano parafianom do użytkowania w 1908 roku, natomiast konsekrowano dopiero w 1956 roku. Zabudowę zespołu kościelno-klasztornego uzupełniają trzy kaplice: Św. Anny, Św. Huberta (całkowicie odbudowana w 2007 roku) oraz Kaplica Św. Jana i Chrystusa Salwatora, powiększona w 1818 roku o drewnianą nadbudowę. (do 1. poł. XVII w. było ich siedem). Pełni ona funkcję dzwonnicy, a jej dolna część, czyli dawna renesansowa kaplica, została przekształcona w kryptę grobową, miejsce pochówku właścicieli dóbr suskich – Wielopolskich i Branickich. W zarządzie Parafii są jeszcze dwie kaplice: Zamkowa pw. Św. Piotra Apostoła oraz Kaplica pw. Św. Brata Alberta na Błądzonce.

Zespół kościelno-klasztorny
WPIS W REJESTRZE ZABYTKÓW:
[A-1047/M] 2691.Sucha Beskidzka gm. Sucha Beskidzka – kościół poklasztorny p.w. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, d. Kanoników Laterańskich, otoczenie, kaplica- dzwonnica + 2 kaplice na cmentarzu przykościelnym, ogrodzenie, drzewostan, A-334 z06.12.1971(B)

 

Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (1613-1614)

Najcenniejszym obiektem zespołu kościelno - klasztornego jest tzw. „stary kościół” pod wezwaniem Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny, wzniesiony z fundacji Piotra Komorowskiego w latach 1613-1614. Bryła kościoła utrzymana jest w tradycjach późnogotyckich (rzut poziomy, charakterystyczne oskarpowanie z zewnątrz), 7 licznymi renesansowymi elementami architektoniczno-zdobniczymi. Świątynia jest budowlą jednonawową, z niewielkim prezbiterium zamkniętym ścianą prostą i boczną kaplicą Matki Bożej Bolesnej z poł. XVII wieku. Kościół nie posiada wieży, a jedynie niewielką, krytą blachą barokową sygnaturkę.

Na skarpie, od strony zachodniej usytuowany został kartusz herbowy Korczak fundatora Piotra Komorowskiego, zdobiony renesansowym ornamentem. Z najstarszego wystroju zachowało się barokowe malowidło na sklepieniu prezbiterium, przedstawiające scenę Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. Pod prezbiterium mieści się krypta grobowa Komorowskich - Piotra Komorowskiego i jego drugiej żony Marianny z Bnińskich. Spoczął tam także brat Piotra - Mikołaj Komorowski. W kościele zachował się rokokowy chór muzyczny, osadzony na czterech kolumnach jońskich oraz ołtarze: główny i pięć bocznych o rokokowym wystroju. Kościół jest połączony z sąsiednim późnorenesansowym budynkiem dawnego klasztoru, (pełniącym obecnie funkcję plebanii), przejściem arkadowym. Na jego przedniej ścianie zachowały się dwie unikatowe tafle majolikowe w stylu renesansowym, przedstawiające scenę Ukrzyżowania i herb Korczak.




 

Kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny (XIX/ XXw.)

„Nowy” kościół, (pod takim samym wezwaniem jak stary), połączony ze starym osiemnastowiecznym parterową przewiązką, pełniącą także funkcję zakrystii, wzniesiony został w stylu malowniczego eklektyzmu, wg. projektu Teodora Talowskiego. Jest budowlą ceglaną (z kamiennymi detalami), z potężną, dominującą nad miastem 54 - metrową wieżą. Świątynia zbudowana została na planie krzyża łacińskiego. Jest typem budowli jednonawowej, z otwartym transeptem i wieloboczną absydą, zamykającą obejście prezbiterium. Powyżej portalu głównego, na fasadzie obiektu znajduje się potężna, 4 - metrowa figura Chrystusa na Krzyżu, poniżej której, w czterech narożnikach wieży, umieszczono naturalnej wielkości kamienne posągi, przedstawiające Matkę Bożą, św. Jana Ewangelistę, św. Annę i św. Józefa. We wnętrzu świątyni zwraca uwagę polichromia ścienna z 1957 r., dzieło Mariana Konarskiego i Tadeusza Kurka oraz interesujące ołtarze boczne: św. Józefa i Męki Pańskiej z 1927 roku oraz Serca Pana Jezusa z figurami św. Franciszka i św. Antoniego z lat 1914 - 1915. Ściany prezbiterium zdobią kamienne figury świętych polskich: Stanisława Biskupa, Jana Kantego, Stanisława Kostki i Kazimierza Jagiellończyka. Przed kościołem stoi krzyż misyjny z 1979 roku, symboliczna mogiła konfederatów barskich oraz obelisk upamiętniający Sybiraków i ofiary katastrofy smoleńskiej z kwietnia 2010 roku.



Kaplice i figury

Zabudowę zespołu kościelno-klasztornego uzupełniają obecnie trzy kaplice: Św. Anny, Św. Huberta oraz kaplica dzwonnica, powiększona w 1818 roku o drewnianą nadbudowę. Pierwotnie było ich siedem. Całość założenia została bardzo dobrze udokumentowana na obrazie wotywnym z 1630 roku, sprawionym przez Piotra Komorowskiego do grobu bł. Stanisława Kazimierczyka. W obrębie murów, przy głównej bramie stoi figura Św. Jana Nepomucena z 1775 roku. Na skwerku od ulicy Kościelnej, wchodzących na teren parafii wita o cztery lata starsza figura z wizerunkiem tego samego Świętego (1779). Najmłodszą, pochodząca z 1935 roku, jest trzecia z kamiennych figur z wyobrażeniem Chrystusa Króla, umiejscowiona przed główną bramą wejściową.





Klasztor Kanoników Regularnych Laterańskich - obecna plebania

Piotr Komorowski zadbał również o odpowiednią siedzibę dla mających sprawować posługę duszpasterską księży Kanoników Regularnych Laterańskich, fundując ok. 1624 roku klasztor. Budynek, zgodnie z koncepcją fundacji, stanął na zachód od kościoła. W ten sposób logicznie zamknięta została całość założenia od strony południowej. Wiele na to wskazuje, że klasztor, prawdopodobnie już w trakcie budowy, połączony został lekką półkolistą arkadą z budynkiem kościoła. To również metoda praktykowana przez kanoników, czego znakomitym przykładem jest późnogotyckie arkadowe powiązanie Kościoła Bożego Ciała w Krakowie z klasztorem (ok.1500 r.). Architektura suskiego klasztoru jest dosyć skromna. Wiele cech wskazuje na to, że został on wybudowany przez jeden z prowincjonalnych warsztatów budowlano – kamieniarskich z Kazimierza, co wynika z zastosowania prostej formy architektonicznej i skromnego detalu, utrzymanego w konwencji sztuki z przełomu XVII w., charakterystycznej dla kazimierskich budowniczych. Przypuszcza się nawet, że wykonawcą niektórych prac mógł być sam Jan Laytner, autor krakowskiego Kolegium Nowodworskiego oraz przebudowy krakowskiego klasztoru Augustianów. Budynek klasztoru nie jest jednolity stylowo. Został wzniesiony na planie prostokąta. O ile symetryczny rzut budynku posiada w pełni nowożytne cechy, to stromy wysoki dach jest typowy dla tradycji gotyckich. Jest to budowla piętrowa, podpiwniczona, powstała w oparciu o symetryczny dwutraktowy rzut, z obszerną sienią na osi głównej, której na piętrze odpowiada refektarz, czyli duże pomieszczenie służące jako jadalnia. W pomieszczeniach przeważają pułapy belkowane. Po obu stronach sieni, na każdej z kondygnacji powstały po dwie pary pomieszczeń. Komunikację pionową wyznacza umieszczona w obrębie sieni klatka schodowa, natomiast poziomą ganek wsparty na słupach od strony południowej. Pierwotnie ganek ten biegł wzdłuż całej elewacji budynku. Patrząc na wyżej wspomniany obrazek wotywny, możemy zauważyć, że przy fasadzie klasztoru od strony północnej znajdują się dwie niskie przybudówki. Jedna z nich mieściła niegdyś furtę klasztorną, nad którą znajdowało się małe pomieszczenie dla furtiana. Obramienia okien i drzwi charakteryzują się skromnym kamiennym profilem. Bardzo ładnie na tle całości prezentuje się kamienny portal przy głównym wejściu do klasztoru, ozdobiony dwoma dekoracyjnymi rozetami. Klasztor nakrywa stromy czterospadowy dach, kryty obecnie dachówką karpiówką.


"Zespół kościelno-klasztorny" - zobacz wycieczkę
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740512,19.60132
"Zespół kościelno-klasztorny" - przeglądaj widoki
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740311,19.601977
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740736,19.6009637
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.739938,19.6021387
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740339,19.600942
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.739971,19.601578
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740269,19.601189
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740564,19.600794
Data wykonania: 20.11.2012 r.
Współrzędne geograficzne: 49.740746,19.600548
Projekt współfinansowany z Wieloletniego Rządowego Programu KULTURA+ Priorytet Digitalizacja,
Burmistrza Miasta Sucha Beskidzka i Muzeum Miejskiego Suchej Beskidzkiej